महाराष्ट्र शासनाच्या प्रमुख योजना (२०२३-२४)
खालील माहिती महाराष्ट्र शासनाच्या विविध विभागांच्या अधिकृत जीआर (GR) आणि माहितीपुस्तिकेवर आधारित आहे.
१. विशेष अर्थ सहाय्य
संजय गांधी निराधार अनुदान योजना
लाभार्थी: विधवा, दिव्यांग, अनाथ, परित्यक्ता, ३५ वर्षांवरील अविवाहित निराधार स्त्री इ.
उत्पन्न मर्यादा: रु. २१,०००/- (दिव्यांगांसाठी ५०,०००/-)
लाभ: दरमहा रु. १५००/-
अर्ज: तहसील कार्यालय किंवा सेतु केंद्र
श्रावण बाळ सेवा राज्य निवृत्तीवेतन योजना
पात्रता: ६५ वर्षांवरील निराधार वृद्ध
रहिवासी: १५ वर्षांपासून महाराष्ट्राचा रहिवासी
लाभ: दरमहा रु. १५००/-
राष्ट्रीय कुटुंब लाभ योजना
निकष: BPL कुटुंबातील १८ ते ५९ वयोगटातील कर्ता पुरुष/स्त्री मरण पावल्यास
लाभ: कुटुंबियांना एकरकमी रु. २०,०००/-
२. आवास (घरकुल योजना)
प्रधानमंत्री आवास योजना (ग्रामीण)
अनुदान: ग्रामीण भागात रु. १,२०,०००/- (डोंगरी भागात रु. १,३०,०००/-)
निवड: ग्रामसभेद्वारे, SECC 2011 यादीनुसार प्राधान्य
रमाई आवास योजना
लाभार्थी: अनुसूचित जाती व नवबौद्ध घटक
अनुदान: ग्रामीण: १.३२ लाख, शहरी: २.५० लाख
यशवंतराव चव्हाण मुक्त वसाहत योजना
लाभार्थी: विमुक्त जाती आणि भटक्या जमाती (VJNT)
अनुदान: ग्रामीण १.२० लाख / डोंगरी १.३० लाख
प्राधान्य: पालात राहणारे, भटकंती करणारे
मोदी आवास घरकुल योजना
विभाग: इतर मागास बहुजन कल्याण विभाग (OBC)
अनुदान: १.२० लाख ते १.३० लाख
३. आरोग्य
आयुष्यमान भारत / महात्मा फुले जन आरोग्य योजना
उद्देश: मोफत वैद्यकीय उपचार
संरक्षण: प्रती कुटुंब प्रती वर्ष रु. ५ लाख
लाभार्थी: पिवळी, केसरी, शुभ्र शिधापत्रिका धारक, आश्रमशाळा विद्यार्थी इ.
मुख्यमंत्री सहाय्यता निधी
उद्देश: नैसर्गिक आपत्ती, अपघात, किंवा रुग्णांना महागड्या उपचारांसाठी आर्थिक मदत
अर्ज: https://cmrf.maharashtra.gov.in
४. कृषी व पशुपालन
प्रधानमंत्री पीक विमा योजना (१ रुपया)
वैशिष्ट्य: शेतकऱ्यांना केवळ १ रुपया भरून नोंदणी करता येते, उरलेला हप्ता शासन भरते.
कव्हरेज: पेरणी न झाल्यापासून ते काढणीपश्चात नुकसानीपर्यंत.
पीएम किसान / नमो शेतकरी महासन्मान निधी
पीएम किसान: रु. ६०००/- प्रति वर्षी (केंद्र)
नमो शेतकरी: रु. ६०००/- प्रति वर्षी (राज्य)
एकूण लाभ: वार्षिक रु. १२,०००/- शेतकऱ्यांना मिळतात.
गोपीनाथ मुंडे शेतकरी अपघात सुरक्षा योजना
पात्रता: १० ते ७५ वयोगटातील वहिती धारक शेतकरी व कुटुंबातील १ सदस्य
लाभ: अपघाती मृत्यू झाल्यास रु. २ लाख, अपंगत्व आल्यास १ ते २ लाख
नानाजी देशमुख कृषी संजीवनी योजना (PoCRA)
क्षेत्र: मराठवाडा, विदर्भ व खारपाण पट्ट्यातील ५२८३ गावे
अनुदान: ठिबक/तुषार (७५-८०%), फळबाग (१००%), शेततळे, शेडनेट इ.
सौर ऊर्जा योजना
कुसुम योजना: शेतकऱ्यांना ९०-९५% अनुदानावर सौर पंप (3HP, 5HP, 7.5HP).
सौर कृषी वाहिनी 2.0: शेतकऱ्यांना पडीक जमीन ३० वर्षांसाठी भाड्याने देता येते (रु. ५०,०००/एकर वार्षिक भाडे).
५. महिला व बाल विकास
क्रांतीज्योती सावित्रीबाई फुले बालसंगोपन योजना
लाभार्थी: अनाथ, एकल पालक असलेली बालके (०-१८ वर्षे)
लाभ: प्रति बालक रु. २,२५०/- दरमहा
प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना
उद्देश: गरोदर माता व बालकांचे आरोग्य सुधारणे
लाभ: महिलेला एकूण रु. ५०००/- तीन हप्त्यात (१०००+२०००+२०००)
बेबी केअर किट योजना
पात्रता: शासकीय रुग्णालयात पहिली प्रसूती
लाभ: रु. २००० किमतीचे साहित्याचे किट (कपडे, तेल, मच्छरदाणी इ.)
६. रोजगार व स्वयंरोजगार
प्रधानमंत्री विश्वकर्मा कौशल्य सन्मान योजना
कोणासाठी: सुतार, लोहार, सोनार, चर्मकार, न्हावी, शिंपी इत्यादी १८ पारंपारिक व्यवसाय
लाभ: टूलकिटसाठी १५,०००/-, प्रशिक्षण आणि ५% दराने कर्ज
मुख्यमंत्री/प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (CMEGP/PMEGP)
प्रकल्प मर्यादा: उत्पादन क्षेत्रासाठी ५० लाख, सेवा क्षेत्रासाठी २० लाख
अनुदान: १५% ते ३५% पर्यंत सबसिडी (प्रवर्गानुसार)
प्रधानमंत्री स्वनिधी योजना
लाभार्थी: रस्त्यावरील विक्रेते, फेरीवाले
कर्ज: १०,०००/-, २०,०००/- आणि ५०,०००/- (तीन टप्पे)
७. कामगार कल्याण
बांधकाम कामगार कल्याण योजना
शैक्षणिक: १ली ते पदवीपर्यंतच्या मुलांना २,५०० ते १,००,००० पर्यंत शिष्यवृत्ती
विवाह: रु. ३०,०००/- मदत
गृहनिर्माण: अटल आवास योजनेअंतर्गत २ लाख अर्थसहाय्य
सुरक्षा: पेटी व सुरक्षा संच वाटप
घरेलू कामगार कल्याण
लाभ: प्रसुती लाभ ५०००/-, अंत्यविधी सहाय्य २०००/-
सन्मानधन: ५५ वर्षे पूर्ण झाल्यावर १०,०००/-
८. परिवहन (ST महामंडळ)
प्रवास सवलत योजना
ज्येष्ठ नागरिक (७५+): मोफत प्रवास
ज्येष्ठ नागरिक (६५-७५): ५०% सवलत
महिला सन्मान: सर्व महिलांना तिकीट दरात ५०% सवलत
९. अन्न व नागरी पुरवठा
आनंदाचा शिधा
किंमत: फक्त १०० रुपयात
वस्तू: १ किलो रवा, १ किलो चणाडाळ, १ किलो साखर, १ लिटर तेल
कधी: गौरी-गणपती व दिवाळी सणा दरम्यान
१०. विविध विकास महामंडळे
अण्णासाहेब पाटील महामंडळ (मराठा समाज)
योजना: वैयक्तिक कर्जावर १२% पर्यंत व्याज परतावा (कमाल ४.५ लाख)
महात्मा फुले महामंडळ (SC/Nav-Bauddha)
थेट कर्ज: १ लाखापर्यंत कर्ज, त्यात १०,००० अनुदान.
लोकशाहीर अण्णाभाऊ साठे (मातंग समाज)
शैक्षणिक कर्ज: परदेश शिक्षणासाठी २० लाखापर्यंत कर्ज (३.५% - ४% व्याज)
संत रोहिदास महामंडळ (चर्मकार समाज)
गटई स्टॉल: १००% अनुदान
महिला समृद्धी: ४०,००० कर्ज + १०,००० अनुदान